ایده «مذاکره برای بقا» پس از سه دهه، به ایستگاه آخر خود رسیده است: جنگ. این همان نقطهای است که جناح چپ سیاست ایران، با سابقهای طولانی در دمیدن بر تنور تنشزدایی، همواره از آن بهعنوان عاقبتِ عدم مذاکره یاد میکرد و رقبای خود را با آن میترساند. جنگ اخیر در آستانه دهسالگی برجام، هرچند که این ایده با برجام، عبرت و با جنگ دوازده روزه منسوخ شد اما از پشتوانه تاریخی طویلی در دولتهای هاشمی، خاتمی و روحانی بهرهمند بود.